Spirometria jest to badanie czynnościowe układu oddechowego. Jego celem jest zmierzenie objętości, pojemności płuc, jak również i przepływu powietrza w płucach i oskrzelach, w trakcie różnych faz cyklu oddechowego. Główną rolę w takim badaniu odgrywa spirometr, a więc specjalne urządzenie podłączone do komputera, gdzie pacjenci wykorzystując ustniki do spirometru, wdychają i wydychają powietrze zgodnie z poleceniem lekarza wykonującego badanie. Dzięki spirometrii można rozpoznać choroby układu oddechowego, mieć nad nimi kontrolę i zwiększyć efektywność ich leczenia. W sposób szczególny sprawdza się takie badanie pojemności płuc u osób z astmą oskrzelową, mukowiscydozą, jak również i przewlekłą obturacyjną chorobą płuc - POChP.
Badanie oddechu wskazane jest do wykonania dla wielu osób z różnymi problemami i dolegliwościami ze strony układu oddechowego. To, co w tym badaniu odgrywa niezwykle ważną rolę, to parametry spirometryczne i to właśnie na nich chcemy skupić się w tym właśnie artykule.
Parametry w badaniu statycznym
Spirometria statyczna pozwala dokonać pomiaru objętości, jak również i pojemności płuc w trakcie spokojnego oddychania. Na jej podstawie można odzwierciedlić własności sprężyste płuc, jak również i samej ściany klatki piersiowej. Do parametrów, które odgrywają tutaj niezwykle ważną rolę, zaliczyć możemy między innymi:
- TV - Tidal Volume
Jest to objętość oddechowa, a więc ilość powietrza wchodząca, jak również i wychodząca z płuc w trakcie swobodnego, spokojnego oddychania. W przypadku osoby dorosłej wynosi ona od 400 do 600 ml. Wykonując badanie wydolności płuc można właśnie taką objętość oddechową podczas pojedynczego oddechu bez problemu wyliczyć.
- IRV - Inspiratory Reserve Volume
Jest to objętość zapasowa wdechowa, a więc ilość powietrza, która dostaje się do płuc w trakcie maksymalnego, ale jednocześnie na szczycie swobodnego wdechu. Tutaj spirometry dają więc możliwość określenia największej objętości powietrza, jaka może być jeszcze wciągnięta do płuc po wykonaniu swobodnego wdechu.
- ERV - Expiratory Reserve Volume
Jest to objętość zapasowa wydechowa, czyli to objętość gazu oddechowego, jaką jesteśmy w stanie wydalić z płuc wykonując spokojny wydech. Należy jednak pamiętaj tutaj o tym, iż taka objętość nie obejmuje objętości wydechowej, wydalanej podczas swobodnego oddychania.
- IC - Inspiratory Capacity
Jest to pojemność wdechowa, a więc największa objętość powietrza, która możemy wciągnąć do płuc w trakcie maksymalnego wdechu, po zakończeniu spokojnego wydechu. Jest ona sumą objętości oddechowej i objętości zapasowej wdechowej
- RV - Residual Volume
Jest to objętość zalegająca , czyli objętość powietrza, która zostanie w płucach, gdy wykonamy maksymalny wydech.
- FRC - Functional Residual Capacity
Jest to czynnościowa pojemność zalegająca, która określa między innymi ilość powietrza, jaka zostaje w płucach, wykonując spokojny wydech.
- TLC - Total Lung Capacity
Jest to całkowita pojemność płuc, będąca między innymi sumą objętości oddechowej, objętości zapasowej wdechowej i wydechowej, a także i objętości zalegającej.
- VC - Vital Capacity
Jest to pojemność życiowa płuc, określająca największą objętość powietrza, którą każdy z nas może wydmuchać z płuc, biorąc maksymalny wdech. Oddychając spokojnie, nabieramy tak zwaną objętość oddechową - TV, ale kiedy zrobimy głębszy wdech, uzyskujemy zapasową objętość wdechową - IRV. Dodatkowo także możemy w trakcie spokojnego oddychania pogłębić wydech, który określany jest mianem zapasowej objętości wydechowej - ERV. I tak oto suma tych składników tworzy właśnie VC - Vital Capacity, a więc pojemność życiową płuc. Spirometria, a więc badanie oddechu pozwala ten wynik w pełni właśnie uzyskać. To jednak, o czym należy wiedzieć, normy VC są inne dla każdej z badanych grup. Zależne są one bowiem od płci, wieku, budowy ciała, jak również i siły mięśni oddechowych. I tak dla przykładu u zdrowego mężczyzny VC wynosi od 2,0- 6,7 litra, z kolei u zdrowej kobiety od 1,2 do 4,6 litra.
Powyższe parametry możliwe są do odczytania poprzez każdego rodzaju spirometr, z wyjątkiem między innymi całkowitej pojemności płuc - TLC, pojemności zalegającej - FRC, jak również i i objętości zalegającej - RV. Jak więc uzyskać wynik tych parametrów? Jest on możliwy do otrzymania w badaniu pletyzmograficznym.
Parametry w badaniu dynamicznym
Spirometria dynamiczna pozwala między innymi dokonać pomiaru przepływu powietrza w poszczególnych fazach wydechu, jednocześnie z dokonaniem oceny natężonej pojemności życiowej płuc. Wykonując natężone wdechy i wydechy w warunkach dynamicznych, można sprawdzić na tej podstawie stan dróg oddechowych. Jakie więc parametry odgrywają tutaj istotna rolę?
- FVC
Badanie spirometrem pozwala określić między innymi taki parametr jak FVC. Jest to natężona pojemność życiowa, która odpowiada między innymi na ilość powietrza wydychanego w trakcie natężonego wydechu, po maksymalnym, powolnym wdechu. W przypadku, gdy FVC jest zaniżone, może to świadczyć o zmniejszonej ilości miąższu płuc, co dotyczy niektórych schorzeń układu oddechowego.
- FEV1
Jest to natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa, która dotyczy objętości powietrza wydychanego w pierwszej sekundzie natężonego wydechu. Dzięki temu parametrowi można ocenić między innymi drożność dróg oddechowych. Jeśli wynik jest poniżej normy, może świadczyć o chorobach związanych ze zwężeniem oskrzeli.
- PEF
Jest to przepływ szczytowy, a więc maksymalna prędkość przepływu powietrza, jaką osiągnąć można w trakcie maksymalnego wydechu.
- MEF25, MEF50 i MEF75
MEF są to wskaźniki, dzięki którym można ocenić przepływ powietrza w drobnych oskrzelach. Wyniki podawane są w litrach na sekundę. Jeśli MEF wynosi do 50%, określa on maksymalny przepływ wydechowy w połowie natężonej pojemności życiowej. Jeśli osiąga wartość <60% może określić nieprawidłowości ze strony drobnych oskrzeli.
- Wskaźnik Tiffeneau
Wskaźnik Tiffeneau to jest wskaźnik, który określa między innymi stosunek FEV1 do pojemności życiowej - VC, który to wyraża się w procentach. Jeżeli wynik jest poniżej normy oznacza on między innymi obturację dróg oddechowych. Pozwala więc zdiagnozować między innymi ciężki przebieg astmy, jak również i wczesne objawy POChP.
Spirometry odgrywają niezwykle ważną rolę w kwestii badania i oceny stanu układu oddechowego. Są przydatne sportowcom w celu ułożenia odpowiednich dla nich treningów, są niezbędne w ceny sprawowania kontroli nad astmą, są doskonałe, by szybko i skutecznie wykryć schorzenia i choroby układu oddechowego.
